ماجرای تجمیع کارت‌های بانکی در کارت ملی چیست؟

تعدد کارت‌های بانکی، عاملی برای تخلفات پولشویی است و بنابر نظر برخی از مسئولان، تجمیع کارت‌های بانکی در کارت ملی راه‌حل مقابله با این پدیده محسوب می‌شود. اما طرح تجمیع کارت بانکی در کارت ملی چطور امکان‌پذیر است؟ و مزایا و معایب آن چه هستند؟ در این مطلب از رده به بررسی این طرح و مزایا و معایب آن می‌پردازیم.

ایده تجمیع کارت‌های بانکی در کارت ملی از کجا شکل گرفت؟

گفته می‌شود به طور میانگین، هر ایرانی حدود ۷ کارت بانکی دارد که بیشتر آن‌ها در ماه هیچ‌گونه تراکنشی ندارند. این در حالی است که بحث سوء‌استفاده از کارت‌ها و حساب‌های بانکی اضافه افراد از طریق اجاره حساب و بروز تخلفات مالی هم مطرح است. بر این اساس، طرح تجمیع کارت‌های بانکی با هدف جلوگیری از این تخلفات پایه‌ریزی شد. با امضای تفاهم‌نامه همکاری مشترک میان سازمان ثبت احوال کشور و بانک ملی جمهوری اسلامی ایران تجمیع کارت‌های خدماتی در کارت ملی هوشمند کلید خورد و از این طریق شهروندان می‌توانند از کارت ملی خود در آینده نزدیک به عنوان کارت بانکی نیز استفاده کنند. بنابراین، کسانی که در بانک ملی حساب دارند می‌توانند در شعب بانک ملی و دستگاه‌های خودپرداز این بانک از کارت ملی هوشمند خود استفاده کنند. این طرح به مرور زمان و پس از گذراندن مراحل آزمایشی در خصوص بانک‌های دیگر هم اجرا می‌شود و امکان استفاده از آن گسترده‌تر خواهد شد.

آیا شهروندان برای انجام این کار باید هزینه‌ای بپردازند؟

خیر، این موضوع برای مردم هزینه خاصی ایجاد نمی‌کند بلکه با تجمیع کارت‌های بانکی و خدماتی در کارت ملی به عنوان یکی از اهداف این اقدام هزینه‌های مردم کاهش پیدا می‌کند. در حال حاضر شهروندان برای دریافت کارت‌های گوناگون هزینه‌های مختلفی پرداخت می‌کنند ولی با تجمیع در کارت ملی تنها با یک کارت نیازهای آن‌ها تامین می‌شود.

تجمیع کارت‌های بانکی در کارت ملی چه مزایایی دارد؟

برخی از مزایای این طرح عبارتند از:

• این امکان وجود دارد که یک کارت هم برای احراز هویت و هم برای دیگر مسائل بانکی یا خدماتی مورد استفاده قرار بگیرد.
• در صورت تجمیع کارت‌های بانکی در کارت ملی امکان پولشویی، اجاره کارت بانکی و سایر اعمال غیرقانونی وجود نخواهد داشت.
• شهروندان با سرعت بالاتر و شفافیت بیشتری اعتبارسنجی و رتبه‌بندی شده و در نهایت خدمات بهتری ارائه خواهد شد.
• از یک طرف از رشد کارت‌های بانکی جلوگیری شده و از طرف دیگر، نظام یکپارچه‌ای برای شبکه شتاب و پرداخت طرح‌ریزی می‌شود.

معایب تجمیع کارت‌های بانکی در کارت ملی چیست؟

برخی از معایب این طرح عبارتند از:

• زمانی که همه کارت‌ها در یک کارت تجمیع شوند، اگر صاحب کارت، کارتش را گم کند، برای سوزاندن و صدور دوباره کارت باید با تک‌ تک سازمان‌هایی که در آن کارت خدماتی ارائه می‌دهند، تماس برقرار کرده، مراحل اداری را طی کند و تاییدیه بگیرد.
• کارت‌های هوشمند ملی فقط یک تراشه الکترونیکی دارند و این تراشه‌ها از استانداردهای ضروری برای حوزه پرداخت و بانکی برخوردار نیستند و الزامات و پروتکل‌های ارتباطی و فنی این تراشه‌ها نیز به‌ هیچ‌ وجه سازگاری لازم با سخت‌افزارها و شبکه پذیرندگی کارت‌های بانکی در کشور را ندارند.
• بسیاری از دستگاه‌های کارت‌خوان در کشور نمی‌توانند کارت‌های سیستم جاوا را بخوانند و به همین دلیل باید تمام دستگاه‌های کارت‌خوان تغییر کنند یا تعداد زیادی ایجاد شوند که همه این‌ها هزینه‌بردار است.

مجلس شورای اسلامی موافق این طرح است یا مخالف؟

مجلس پس از بررسی این طرح در ۴ مهرماه امسال، با اجرایی شدن بند الحاقی ۱ و تبصره‌های ۱ و ۲ این بند به ماده ۵ مخالفت کرد. بنابراین، به نظر می‌رسد اجرای طرح تجمیع کارت‌های بانکی در کارت ملی منتفی شود. البته اظهارات محمدرضا مانی یکتا، مدیر اداره نظارت بر نظام‌های پرداخت، نشان می‌دهد با وجود مخالفت مجلس با این طرح، بانک مرکزی در حال اجرای آزمایشی این طرح است.

مانی یکتا در خصوص اجرای این طرح گفت: «برای کاهش حجم تعداد کارت‌های بانکی و ارائه خدمات نوین پرداخت، یک کد منحصربه‌فرد الکترونیکی ایجاد خواهیم کرد. این پروژه در کل شبکه شتاب و نظام پرداخت کشور اجرا خواهد شد و در مراحل آزمون است». درنتیجه، مشخص نیست که کشمکش بین مجلس و بانک مرکزی به کجا خواهد رسید.

آیا این طرح واقعا قابل اجراست؟

از آن‌جایی که تاکنون هیچ طرحی در زمینه تجمیع کارت‌های بانکی با سایر کارت‌های هوشمند هویتی یا خدماتی نظیر کارت ملی یا کارت سوخت پیاده‌سازی و اجرایی نشده است، عملیاتی‌کردن چنین طرحی با پیچیدگی و مشکلات فنی و اجرایی همراه خواهد بود. علاوه‌بر این، اجرای سراسری پروژه تجمیع کارت‌های بانکی روی کارت ملی با وجود کندی سازمان ثبت احوال در ارائه کارت ملی هوشمند و ایجاد مسیر انتقال اطلاعات میان شبکه بانکی و سازمان ثبت احوال باعث ایجاد تردید در میان کارشناسان بانکی و فعالان حوزه فناوری اطلاعات شده است. با این تفاسیر، باید منتظر ماند و دید که بانک مرکزی چه رویکردی را برای تجمیع کارت‌های بانکی در کارت ملی در پیش می‌گیرد.