افق زمانی در سرمایه گذاری و اهمیت آن

بسیاری از سرمایه‌گذاران سنتی، یعنی آن دسته از کسانی که برای حفظ ارزش دارایی روی طلا، ارز و ملک سرمایه‌گذاری می‌کنند، افق زمانی مشخصی برای سرمایه گذاری خود ندارند. از آنجا که تجربه نشان داده اقتصاد تورمی باعث می‌شود ارزش ریال به‌مرور زمان کاهش پیدا کند، این افراد معمولا بخش اصلی سرمایه خودشان را به صورت طلا، ارز و ملک نگهداری می‌کنند که در سال‌های اخیر ماشین هم به این فهرست اضافه شده است. به جز ملک، بقیه گزینه‌ها نقدشوندگی بالایی دارند و سرمایه‌گذار عادی ممکن است به «زمان مناسب برای فروش» فکر نکند، چون هر زمان که نیاز داشته باشد می‌تواند طلا یا ماشینش را در بازار بفروشد.

بسیاری از کسانی هم که وارد بازار بورس می‌شوند همین نگرش را دارند و افق زمانی برای آن‌ها مفهوم خاصی ندارد. تصور بسیاری از این افراد، به‌ویژه اگر در دوره‌های رونق وارد بورس شده باشند، این است که بورس در کوتاه‌مدت (مثلا بین یک تا شش ماه) می‌تواند بازدهی بسیار مناسبی داشته باشد و با همین نگرش سراغ سهم‌ها می‌روند. اما تجربه نشان داده است که این نگرش به‌راحتی می‌تواند منجر به شکست معامله‌گر در بورس شود.

سرمایه گذاری چیست؟

مفهوم افق زمانی در سرمایه گذاری

افق زمانی به ساده‌ترین معنا این است که وقتی می‌خواهیم سرمایه‌گذاری کنیم (برای نمونه سهام شرکت خاصی را بخریم) بدانیم که مدت سرمایه‌گذاری‌مان تا چه تاریخی خواهد بود. اگر در این مورد تکلیف‌مان روشن باشد، حتی ممکن است نوع سرمایه‌گذاری ما تغییر کند.

مثلا اگر می‌خواهیم سهمی را بخریم که طی شش ماه بازدهی ۵۰درصدی داشته باشد، سراغ هر سهمی نخواهیم رفت و سعی می‌کنیم دنبال سهامی باشیم که هم نسبت P/E مناسب داشته باشند و هم اینکه انتظار داشته باشیم مفروضات تحلیلی‌شان در کوتاه‌مدت با تغییرات مثبت همراه باشد. در نهایت هم باید حواس‌مان باشد که حتی همین سهم‌ها هم ریسک بالایی دارند و ممکن است در بازه شش‌ماهه نتوانند بازدهی مناسبی داشته باشند.

اما اگر افق زمانی ما بلندمدت باشد و قصد داشته باشیم سهام شرکتی را بخریم و تا چند سال سهام‌دار بمانیم، باید سراغ جنس دیگری از شرکت‌ها باشیم: شرکت‌هایی که P/E پایینی دارند و بخش اصلی سودشان را بین سهام‌داران تقسیم می‌کنند یا روی پروژه‌های جدیدشان سرمایه‌گذاری می‌کنند.

نکته: سهمی که P/E تحلیلی آن برابر با ۴ باشد و تمام سود خودش را تقسیم کند، طی چهار سال اصل سرمایه را در قالب سود مجمع به سرمایه‌گذار برمی‌گرداند و خود سهم برای سرمایه‌گذار باقی می‌ماند.

روی هم رفته نکته اصلی این است که هنگام سرمایه‌گذاری در بورس، بدانیم که بازه زمانی سرمایه‌گذاری‌مان چه مدت خواهد بود.

اهمیت افق زمانی در سرمایه گذاری

اگر در سرمایه‌گذاری خود افق زمانی مشخص داشته باشیم، انتظار بی‌مورد هم نخواهیم داشت. مثلا اگر سهمی را برای بازه دوساله خریده‌ایم، انتظار نخواهیم داشت که بازدهی مورد نظرمان را محقق کند.

از طرفی هم اگر از همان ابتدا تکلیف‌مان معلوم باشد که سهمی را برای سه ماه بعد خریده‌ایم، دیگر آن سهم را به امان خدا رها نخواهیم کرد و وقتی به افق زمانی تعیین‌شده رسیدیم، اقدام به فروش می‌کنیم، حتی اگر بازدهی مورد انتظارمان محقق نشده باشد.

کاربرد افق زمانی در سرمایه‌گذاری

هدف همه سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری کسب سود است، اما هدف از کسب سود یکسان نیست. ممکن است کسی بخواهد با سودی که از سرمایه‌گذاری به دست می‌آورد قسط وامش را بپردازد و کس دیگر به دنبال آن باشد که با فعالیت در بازار سرمایه، در سال‌های بازنشستگی از ثمره سرمایه‌گذاری‌هایش لذت ببرد. هدف از کسب سود تا حد زیادی می‌تواند استراتژی و افق سرمایه‌گذاری ما را مشخص کند.

نکته: اگر افق سرمایه‌گذاری‌مان کوتاه است، بهتر است سراغ گزینه‌های کم‌ریسک‌تر مانند سپردهٔ بانکی و صندوق‌های درآمد ثابت برویم، زیرا سود این گزینه‌ها تضمین‌شده است و در کوتاه‌مدت ریسک زیادی ندارند. گزینه‌های پرریسک، مانند بازار سهام و صندوق‌های سهامی، ریسک بالایی دارند و انتخاب مناسبی برای کوتاه‌مدت نیستند.

آشنایی با مدیریت ریسک در سرمایه گذاری و انواع آن

انواع افق زمانی در سرمایه گذاری

به‌طور کلی افق‌های زمانی در سرمایه‌گذاری را به ۳ دسته تقسیم می‌کنند: کوتاه‌مدت (کمتر از یک سال)، میان‌مدت (بین یک تا ۳ سال) و بلندمدت (بیشتر از ۳ سال). اگر هدف‌های سرمایه‌گذاری را هم به سه دسته کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم کنیم، می‌شود گفت افق کوتاه‌مدت برای هدف‌های کوچک، افق میان‌مدت برای هدف‌های متوسط و افق بلندمدت برای هدف‌های بزرگ مناسب است، مگر اینکه سرمایه‌مان از حد مشخصی بیشتر باشد.

یک مثال ساده می‌تواند تا حدی به روشن شدن موضوع کمک کند. فرض کنید که می‌خواهید طی دو سال آینده ماشین بخرید. وضعیت طوری است که در ثبت‌نام کارخانه‌ای شانسی ندارید و برای خرید ماشین مورد نظرتان باید به بازار آزاد مراجعه کنید و چیزی در حدود ۲۰۰ میلیون تومان بپردازید. حداکثر توان‌تان برای پس‌انداز هم ماهانه ۵ میلیون تومان است. پس می‌شود گفت افق زمانی‌تان میان‌مدت است و باید سراغ گزینه‌هایی بروید که برای این افق زمانی مناسبند. اگر ریسک‌گریز باشید، صندوق درآمد ثابت با سود حدود ۲۰درصد سالانه می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد و شما را تا حد زیادی به هدف‌تان نزدیک خواهد کرد. اگر کمی ریسک‌پذیری‌تان بیشتر باشد، می‌توانید سراغ گزینه‌هایی مانند خرید طلا (یا سرمایه‌گذاری در صندوق‌های با پشتوانه طلا) و صندوق‌های سهامی مختلط بروید. در این صورت، ریسک بیشتری تحمل کرده‌اید، ولی این احتمال هم وجود دارد که بعد از دو سال، به مبلغ مورد نظرتان رسیده باشید. (البته در این مثال فرض کرده‌ایم که قیمت خودرو تا دو سال آینده ثابت می‌ماند).

افق زمانی کوتاه مدت

اگر بخواهید طی یک سال آینده به سود برسید، نباید سراغ گزینه‌های پرریسک بروید. گزینه‌های پرریسک گزینه‌هایی‌اند که در کوتاه‌مدت نوسان زیادی دارند و ممکن است در بازه‌های چندماهه به‌راحتی به زیان منجر شوند. بازار سهام، بازار فارکس و بازار ارزهای دیجیتال نمونه‌هایی از گزینه‌های پرریسکند که هرچند با سودهای بالا همراهند، اما تناسبی با استراتژی‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت ندارند.

سپرده‌های بانکی با سود تضمین‌شده، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، سرمایه‌گذاری در عرضه‌های اولیه بورس و بازار طلا از بهترین و کم‌ریسک‌ترین گزینه‌ها برای افق زمانی کوتاه‌مدت به حساب می‌آیند.

توضیح مهم: ممکن است بگویید بازار فارکس و بازار ارزهای دیجیتال به دلیل نوسان بالایی که دارند برای نوسان‌گیری روزانه و حتی ساعتی مناسبند و در نتیجه مشکلی ندارد اگر در این افق‌های زمانی وارد این بازارها شویم. نکته اینجاست که در اینجا بحث بر سر گزینه مناسب برای بخش عمده سرمایه‌مان است، نه سرمایه کوچکی که ممکن است صرف گزینه‌های پرریسک بکنیم.

افق زمانی میان مدت

اگر افق زمانی‌مان بین یک تا ۳ سال باشد، می‌توانیم سراغ گزینه‌هایی برویم که ریسک بالاتری دارند. این گزینه‌ها معمولا در بازه‌های زمانی طولانی‌تر بهتر از دارایی‌هایی مانند سپرده بانکی، طلا، صندوق درآمد ثابت و حتی مسکن عمل می‌کنند. البته اگر نخواهیم ریسک زیادی متحمل شویم هیچ اشکالی ندارد که به این گزینه‌ها به عنوان سرمایه‌گذاری میان‌مدت هم نگاه کنیم و سراغ گزینه‌های دیگر نرویم، اما می‌شود به ترکیبی از این گزینه‌ها فکر کرد. مثلا می‌توانیم ۵۰ درصد از سرمایه‌مان را به صندوق‌های مختلط و سهامی اختصاص بدهیم و ۵۰درصد دیگر را بین طلا و صندوق‌های درآمد ثابت تقسیم کنیم.

در افق زمانی میان‌مدت، فعالیت مستقیم در بورس هم می‌تواند به سود مطلوب منجر شود. به شرط اینکه فرصت کافی برای یادگیری پیچ‌وخم‌های بازار سرمایه را داشته باشیم و سراغ سهم‌هایی برویم که انتظار می‌رود آینده خوبی داشته باشند.

افق زمانی بلند مدت

تجربه نشان داده است که برای افق‌های زمانی بیشتر از ۳ سال، دست‌کم برای اقتصادی که تورم سالانه آن به ۴۰ درصد و بیشتر می‌رسد، گزینه‌هایی مانند سپرده بانکی و صندوق درآمد ثابت مناسب نیستند. برای چنین بازه‌هایی، طلا، ارز و ملک گزینه‌های کم‌ریسک محسوب می‌شوند اما شاید به‌اندازه بازار سهام بازدهی نداشته باشند.

پس اگر ریسک‌پذیر هستید، می‌توانید به جای طلا، دلار و ملک، برای افق‌های بلندمدت سراغ صندوق‌های سهامی و سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس هم بروید.

جدول مقایسه ای همه صندوق های سرمایه‌گذاری