راهنمای رفع سوء اثر چک برگشتی

رفع سوء اثر چک برگشتی چیست؟ فرض کنید به هر دلیل (فراموشی، همزمانی چند چک یا…) حساب شما به اندازه مبلغ چک موجودی ندارد و نتوانسته‌اید مبلغ را تامین کنید. در نتیجه چک شما به هر دلیلی برگشت خورده و نام شما در لیست بدهای سیستم بانکی(!) ثبت شده است. حالا شما باید با رفع سوءاثر چک کاری کنید که نامتان از این بلک‌لیست خارج شود و بتوانید از خدمات و تسهیلات بانکی بهره‌مند شوید.

جلوگیری از افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید، متوقف کردن گردش مالی و پولی در کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی به میزان کسری مبلغ چک، پرداخت نشدن هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانتنامه‌های ارزی یا ریالی، عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی، ممنوعیت ارایه دسته‌چک جدید در سامانه صیاد از جمله محرومیت‌های سختگیرانه‌ای است که برای چک برگشتی‌ها اعمال می‌شود.

همه چیز درباره قانون جدید چک

مراحل رفع سوء اثر چک برگشتی

طبق آخرین بخشنامه‌های بانک مرکزی یکی از شرایط زیر باید برای رفع سوءاثر چک برگشتی محقق شود که ۲ بخش کلی دارد؛ با وجود لاشه چک و بدون آن.

رفع سوء اثر چک اگر لاشه چک موجود است

تأمین موجودی چک برگشتی

باید مبلغ کسری موجودی را به سپرده جاری خود واریز کنید و بانک پس از رفع برگشت چک و پرداخت مبلغ آن به دارنده چک، نسبت به رفع سوءاثر از سابقه چک برگشتی شما اقدام می‌کند. اما نکته اینجاست که برای رفع سوءاثر چک باید دوبرابر مبلغ روی چک را به حساب جاری واریز کنید. مثلا اگر مبلغ روی چک ۱۰میلیون تومان بوده و برگشت خورده، برای پاس شدن چک باید دوبرابر مبلغ آن – یعنی ۲۰میلیون تومان- به حساب‌تان واریز کنید. بانک مبلغ واریزی را با اطلاع شما مسدود می‌کند تا زمانی که دارنده چک برای گرفتن مبلغ کامل چکش مراجعه کند. ۴۸ساعت بعد از نقد شدن چک هم شما امکان برداشت مبلغ مازاد نسبت به رقم روی چک را از حساب‌تان خواهید داشت.

نکته: حالا اگر به هر دلیلی دارنده چک مراجعه نکرد، تا حداکثر یک سال این مبلغ نزد بانک می‌ماند. پس برای برداشت مازاد پول فراموش نکنید دارنده چک حتما باید آن را نقد کند.

ارائه لاشه چک برگشتی

شما موفق شده‌اید خارج از چارچوب بانک با دارنده چک توافق کنید (دادن چکی دیگر یا پرداخت مبلغ چک یا هر روش معمول دیگری)، وظیفه شماست که لاشه چک برگشتی را به بانکتان ارائه کنید و بانک موظف است در قبال آن به شما رسید تحویل ده و مراحل رفع سوء اثر چک را به انجام برساند.

رفع سوءاثر چک بدون لاشه چک

ارائه رضایت‌نامه محضری ذی‌نفع چک به بانک

بیایید فرض کنیم به هر دلیل لاشه چک برگشتی در دسترس نیست (پاره شده، مفقود شده، سوخته، دزدیده شده یا…)، ذی‌نفع چک (یعنی دارنده کنونی چک برگشتی که باید در ازای چک، پول بگیرد) می‌تواند با حضور در دفترخانه اسناد رسمی، رضایت خود را اعلام کند و بانک با دریافت این رضایتنامه رسمی و قانونی، باید نسبت به رفع سو اثر از چک برگشتی و ابطالش اقدام کند.

نکته: چنانچه دارنده یا ذی‌نفع چک شخص حقوقی دولتی و یا نهاد عمومی غیردولتی باشد، می‌تواند با ارائه نامه رسمی، رضایت خود را اعلام کند و بانک با دریافت این نامه باید مراحل قانونی رفع سوءاثر از چک را انجام دهد.

واریز مبلغ چک به سپرده قرض‌الحسنه جاری و مسدود کردن آن به مدت ۲ سال

حالا بیایید فرض سخت‌تری کنیم؛ دارنده یا ذی‌نفع چک آنقدر در دسترس نیست که؛ به بانک برود و چک را نقد کند یا بشود لاشه چک را از او گرفت یا حتی رضایتنامه محضری بدهد. در این صورت تکلیف صاحب چک و وضعیت چک برگشت‌خورده‌اش چه می‌شود؟

قانون برای این هم اینطور پیش‌بینی کرده تا از چک شما رفع سوءاثر شود؛ شما می‌توانید با واریز معادل کسری موجودی‌تان به سپرده قرض‌الحسنه جاری خود، درخواست مسدود شدن این مبلغ را بکنید؛ برای پرداخت چک برگشتی به همان دارنده چک تا زمان مراجعه‌اش به بانک و حداکثر به مدت 24 ماه.

در این شرایط بانک شما موظف است در ۵ روز کاری، طی نامه‌ای، تأمین وجه چک را به اطلاع دارنده یا ذی‌نفع چک برساند. یعنی همان فردی که گواهی‌نامه عدم پرداخت به نامش صادر شده. سپس برای سوء اثر از چک شما اقدام کند.

نکته: البته این مورد یک شرط دارد؛ سپرده قرض‌الحسنه جاری شما که می‌خواهید پول را در آن واریز کنید و درخواست مسدودی بدهید، قبلا توسط مراجع قضایی مسدود نشده باشد.

ارائه حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر از سوابق چک برگشتی

در کنار همه این شرایط، اگر به هر روشی موفق شدید از مراجع قضایی، حکمی مبنی بر رفع سوءاثر چک بگیرید، بانک موظف است پس از اطمینان از صحت حکم و زمان آن، برای رفع سو اثر چک شما اقدام کند.

انقضای مدت نگهداری سوابق چک‌های برگشتی در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی

این آخرین مورد از روش‌های رفع سوءاثر چک است؛ در صورتی که شما -به هر دلیلی- برای به رفع سوء اثر از سابقه چک برگشتی اقدام نکردید و مشکلی هم با سیستم بانکی کشور پیدا نکردید (یعنی نیازی به دسته‌چک جدید نداشتید یا وام و تسهیلاتی از بانک نمی‌خواستید و…) پس از انقضای مدت ۳ سال از تاریخ صدور گواهی‌نامه عدم پرداخت آن، به‌صورت خودکار از سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی رفع سوء اثر می‌شود. (قبل‌تر، این مدت انقضای چک برگشتی ۷ سال بود که به ۳ سال کاهش پیدا کرده)

 

مدت زمان رفع سوء اثر چک برگشتی

بانک مکلف است بنا به درخواست مشتری و به‌منظور آگاهی مشتری از سوابق چک‌های برگشتی خود در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی، اقدام به ارائه صورت کامل تعداد و مشخصات چک‌های برگشتی با درج تاریخ برگشت چک کند تا صاحب چک، بداند چطور در بلک‌لیست بانک مرکزی ثبت شده است.

استعلام آنلاین چک برگشتی

اگر یکی از روش‌های شرح داده شده برای رفع سوءاثر چک برگشتی را انجام دادید و بانک کار حذف نام شما از لیست بدهای بانکی را آغاز کرد، ۷ روز کاری و حداکثر ۱۰ روز برای انجام مراحل رفع سوءاثر وقت لازم است. بعد از این ۷ تا ۱۰ روز، می‌توانید با استفاده از لینک بالا به‌صورت آنلاین حذف یا وجود چک برگشتی را استعلام کنید و اگر همچنان چک برگشتی از سوابق شما حذف نشده بود، باید حضوری به بانکتان مراجعه کنید و پیگیری کنید. اگر حذف شده بود که خب همه چیز بر وفق مراد است و می‌توانید از بقیه خدمات بانکی استفاده کنید.

 

هزینه رفع سوء اثر چک برگشتی

غیر از مبلغی که باید برای کسر موجودی حسابتان تامین کنید، خود مراحل درخواست رفع سوء اثر چک برگشتی در بانک‌ها هم کارمزدی جداگانه دارد. بد نیست بدانید درخواست ثبت چک برگشتی (یعنی صدور گواهی‌نامه عدم پرداخت) ۱۲ هزار تومان و رفع سو اثر چک برگشتی در تمامی بانک‌ها 12+2 هزار تومان (در ۲ مرحله و در جمع ۱۴ هزار تومان) کارمزد دارد. یعنی بانک‌ها از هر چک برگشتی -بی‌چک و چانه!- ۲۶ هزار تومانی کسب می‌کنند.

راهنمای گام به گام برگشت زدن چک

فرصت 10 روزه برای رفع سوء اثر چک برگشتی

طبق ضوابط جدید، مشتری که دارای چک برگشتی است 10 روز فرصت دارد تا از چک برگشتی خود رفع سوء اثر کند. درصورتی‌که مشتری از مهلت داده‌شده 10 روزه برای رفع سوء اثر، چک برگشتی خود استفاده نکند، بانک مرکزی موظف است اطلاعات مربوط به گواهی‌نامه عدم پرداخت را از طریق سامانه‌های مربوط، در دسترس بانک‌ها، مؤسسات اعتباری غیر بانکی و عموم مردم قرار دهد.

 

شرایط جدید افتتاح حساب‌جاری دارای چک برگشتی

طبق قوانین و مقررات بانکی اگر شما سابقه چک برگشتی و یا بدهی غیر جاری داشتید، مجاز به افتتاح حساب‌جاری نبودید. اما با اصلاحیه‌ای که شورای پول و اعتبار انجام داد، این ممنوعیت برداشته شد. با توجه به اصلاحیه صورت گرفته ازاین‌پس اشخاص حقیقی و حقوقی که فاقد شرایط اخذ دسته‌چک یا بدهی غیر جاری هستند، می‌توانند نسبت به افتتاح حساب‌جاری اقدام کنند. البته این شرایط تنها برای حساب‌جاری بدون دسته‌چک است و اشخاص برای دریافت دسته‌چک باید مفاد مربوط به آن را رعایت کنند. حالا حساب جاری بدون دسته‌چک به چه دردی می‌خورد؟!

 

شرایط دریافت دسته‌چک جدید بدون نیاز به رفع سو اثر

صدور دسته‌چک جدید برای اشخاصی که خارج از اراده و کنترل خود و به دلیل شرایط بیرونی دارای چک برگشتی رفع سوء اثر نشده‌اند که بیشتر معطوف به بنگاه‌های اقتصادی و واحدهای تولیدی می‌شود، دارای ۴ شرط اساسی است؛

1. ارائه اظهارنامه مالیاتی ثبت‌شده نزد مرجع مالیاتی
2. ارائه لیست واریز حق بیمه ثبت‌شده در سازمان تأمین اجتماعی
3. صدور دسته‌چک موجب تسهیل در تداوم فعالیت و پیشگیری از تعطیلی واحد اقتصادی شود
4. صدور دسته‌چک موجب حفظ اشتغال و جلوگیری از تعدیل نیروی انسانی شاغل در واحد اقتصادی شود

مراحل کامل دریافت دسته چک

مراحل دریافت دسته‌چک جدید بدون نیاز به رفع سوءاثر

متقاضی دریافت دسته‌چک جدید که دارای چک برگشتی رفع سوء اثر نشده است، در صورت داشتن شرایط ذکرشده، باید درخواست خود را همراه با مصوبه هیئت‌مدیره و مستندات توجیهی را که به امضای مدیرعامل بانک رسیده است، برای بانک مرکزی ارسال کند. بانک مرکزی نیز بعد از بررسی شرایط مشتری، نسبت به تمهید شرایط لازم برای اعطای دسته‌چک به مشتری اقدام خواهد کرد. صدور دسته‌چک جدید برای مشتریانی که حساب‌جاری‌شان به دلایل قانونی یا با تصمیم مرجع قضایی مسدود شده باشد، همچنان ممنوع است.

سوالات متداول درباره رفع سوءاثر چک برگشتی