اگر اهل خرید اینترنتی باشید، حتماً تا حالا با صفحههایی روبهرو شدهاید که از شما میخواهند شماره کارت، CVV2 و رمز دوم را وارد کنید تا خریدتان نهایی شود. این صفحهها همان چیزی هستند که به آن درگاه پرداخت اینترنتی میگوییم.
اما شاید برایتان جالب باشد بدانید که همهی درگاههای پرداخت، مستقیماً به بانک وصل نیستند! بسیاری از فروشگاهها از درگاههای واسط پرداخت (پرداخت یار) استفاده میکنند؛ سیستمی که بین فروشگاه و بانک قرار میگیرد تا کار پرداخت را از خریدار به صاحب فروشگاه انجام دهد.
[توضیح بیشتر درباره جزئیات و مزایای هر کدام از درگاههای پرداخت را پس از جدول مقایسهای بخوانید]
اگر اهل خرید اینترنتی باشید، حتماً تا حالا با صفحههایی روبهرو شدهاید که از شما میخواهند شماره کارت، CVV2 و رمز دوم را وارد کنید تا خریدتان نهایی شود. این صفحهها همان چیزی هستند که به آن درگاه پرداخت اینترنتی میگوییم.
اما شاید برایتان جالب باشد بدانید که همهی درگاههای پرداخت، مستقیماً به بانک وصل نیستند! بسیاری از فروشگاهها از درگاههای واسط پرداخت (پرداخت یار) استفاده میکنند؛ سیستمی که بین فروشگاه و بانک قرار میگیرد تا کار پرداخت را از خریدار به صاحب فروشگاه انجام دهد.
شرکتهای PSP مخفف (Payment Service Provider) شرکتهایی هستند که بهصورت مستقیم با بانک مرکزی و شبکهی شاپرک کار میکنند.
این شرکتها زیرساخت فنی پرداخت کشور را در اختیار دارند و فقط کسبوکارهای دارای مجوز رسمی و نماد اعتماد (اینماد) میتوانند مستقیماً از خدمات آنها استفاده کنند. نمونههایی از PSPهای شناختهشده در ایران عبارتاند از: پرداخت الکترونیک سامان، بهپرداخت ملت، تجارت الکترونیک پارسیان و … . به شرکتهای PSP درگاه مستقیم هم گفته میشود.
از طرف دیگر، درگاههای واسط پرداخت، شرکتهایی هستند که خودشان PSP نیستند، بلکه از خدمات یکی از PSPها استفاده میکنند. به زبان سادهتر، درگاه واسط مثل یک میانبر بین فروشگاه و PSP عمل میکند.
خدمات ارائهشده توسط درگاه واسط را بهدقت بررسی کنید؛ ابزارها و امکاناتی که این درگاه در اختیار شما قرار میدهد، میتواند نقش مهمی در سهولت کار و مدیریت پرداختها داشته باشد.
حتماً از جدول مقایسهای «رده» کمک بگیرید. در این جدول، ما بهجای شما و بر اساس معیارهای مهم، شرکتهای ارائهدهنده درگاه واسط را بررسی کردهایم و خلاصه نتایج را در اختیار شما قرار دادهایم. با استفاده از این جدول، میتوانید در یک نگاه تمام درگاههای واسط، خدمات آنها و تفاوتهایشان را مشاهده کنید و در نهایت، بهترین انتخاب را بر اساس نیاز خود داشته باشید.
درگاههای واسط صرفاً برای فروشگاههای اینترنتی طراحی نشدهاند. بسیاری از آنها خدمات خود را به کسبوکارهایی ارائه میدهند که حتی وبسایت ندارند.
فرض کنید در شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام یا واتساپ صفحهای برای فروش محصولات یا خدمات خود دارید. در چنین حالتی، مشتریان شما مستقیماً از طریق دایرکت یا پیام سفارش میدهند، اما برای پرداخت نیاز به لینک پرداخت امن و معتبر دارند.
در این شرایط، انتخاب یک درگاه واسط مناسب که امکان ایجاد و اشتراکگذاری لینک پرداخت را فراهم کند، بسیار مهم است. این نوع درگاهها به شما اجازه میدهند برای هر سفارش، مبلغ مشخصی را تعیین کرده و لینک پرداخت اختصاصی بسازید تا مشتری تنها با یک کلیک بتواند پرداخت را انجام دهد.
بهطور کلی درگاههای واسط ایرانی تنها امکان پرداخت ریالی داخل کشور را فراهم میکنند و به دلیل محدودیتهای بینالمللی و تحریمها، معمولاً از ارزهای خارجی مانند دلار، یورو یا پوند پشتیبانی نمیکنند. بنابراین اگر کسبوکار شما مشتریان خارجی دارد و نیاز به دریافت وجه از خارج از کشور دارید، باید از درگاههای بینالمللی استفاده کنید.
درگاههایی مانند PayPal، Stripe، Perfect Money یا Payeer از جمله گزینههای شناختهشده در سطح جهانی هستند که امکان دریافت و پرداخت ارزی را فراهم میکنند. البته استفاده از این خدمات برای کاربران ایرانی نیازمند حساب بینالمللی معتبر و گاهی واسطههای مالی خارج از کشور است.
در مقابل، برخی شرکتهای ایرانی همکاریهایی غیرمستقیم برای تسهیل پرداختهای ارزی دارند؛ مثلاً ایجاد کیف پولهای دیجیتال داخلی با قابلیت تبدیل ارز یا استفاده از رمزارزها بهعنوان روش جایگزین پرداخت بینالمللی.
ما در رده بررسی دقیقی در این زمینه انجام دادهایم. به دلیل درخواستهای متعدد از سوی شرکتهای نوپا برای دریافت مجوز درگاه واسط، تعداد این شرکتها در ظاهر زیاد است، اما در واقع بسیاری از آنها فعالیت پایداری ندارند و با گذشت زمان از چرخه خدمات خارج میشوند.
از سوی دیگر، مجوزهای مربوط به درگاههای واسط، برخلاف شرکتهای PSP یا درگاههای مستقیم، پیچیدگی و الزامات فنی بسیار کمتری دارند. به همین دلیل، ورود شرکتهای جدید به این حوزه آسانتر است؛ هرچند دوام و پایداری فعالیت آنها همیشه تضمینشده نیست.
در بررسی ما، تعدادی از درگاهها شناسایی شدند که متأسفانه دیگر فعالیتی نداشتند یا بهصورت موقت غیرفعال بودند. با این حال، توانستیم 24 درگاه واسط بانکی فعال را شناسایی کرده و نتایج این بررسی را بهصورت کامل در جدول رده برای شما ارائه کنیم.
بهطور کلی، برای یک شخص حقیقی که میخواهد درگاه واسط دریافت کند، به این موارد نیاز است:
۱. مدارک هویتی
این مدارک برای تأیید هویت فردی شما ضروری هستند و در تمام فرایندهای مالی آنلاین مورد نیازند:
توجه: اگر شخص حقوقی هستید، باید مدارک مربوط به شرکت مانند اساسنامه، آگهی تأسیس و سایر مستندات قانونی را ارائه دهید.
۲. اطلاعات مالی و بانکی
برای اینکه شرکت واسط بتواند پول را به حساب شما واریز کند، باید اطلاعات حساب بانکی شما را ثبت کند:
۳. اطلاعات تماس و محل فعالیت
برای ثبت کسبوکار شما در سامانههای نظارتی، ارائه اطلاعات تماس صحیح الزامی است:
تا چند سال پیش، درگاه واسط بدون نیاز به اینماد و کد مالیاتی ارائه میشد، اما در حال حاضر و طبق ابلاغیههای جدید شبکه شاپرک و سازمان امور مالیاتی، تکمیل این دو مورد برای تمامی درگاههای آنلاین (حتی واسط) الزامی شده است.
این کد نشان میدهد که شما به عنوان یک فعال اقتصادی در سامانه سازمان امور مالیاتی کشور ثبتنام کردهاید.
از سال 1400، داشتن کد رهگیری مالیاتی برای فعالسازی هر نوع درگاه پرداختی ضروری است. خوشبختانه دریافت آن فرایند پیچیدهای ندارد و آنلاین است.
این نماد توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی (زیرمجموعه وزارت صمت) صادر میشود و نشاندهنده هویت و صلاحیت فروشگاه اینترنتی شماست.
نکته مهم: اگر فروشنده شبکههای اجتماعی هستید و وبسایت ندارید، برخی پرداختیارها راهکارهایی را برای شما فراهم میکنند؛ مثلاً یک دامنه اختصاصی موقت برای شما ایجاد میکنند تا بتوانید اینماد را روی آن دریافت کنید، یا از طریق “اینماد بدون ستاره” فرایند را تسهیل میکنند.
بهطور خلاصه، درگاه واسط نیاز به کمترین مدارک ممکن را دارد، اما احراز هویت کامل و داشتن کد مالیاتی جزء پیشنیازهایی هستند که برای آغاز هر فعالیت مالی رسمی در ایران باید آنها را داشته باشید.
در ادامه، برخی از اصطلاحات رایج در درگاههای واسط را برای شما انتخاب کرده و بهصورت ساده توضیح دادهایم:
|
اصطلاح / واژه |
توضیح ساده |
|
درگاه واسط پرداخت (Payment Gateway) |
سامانهای که بین فروشگاه اینترنتی و بانک قرار میگیرد تا پرداخت کاربران را امن و سریع انجام دهد. |
|
PSP (Payment Service Provider) |
شرکتهای دارای مجوز بانک مرکزی برای ارائه مستقیم خدمات پرداخت (مثل سامان، ملت، ایرانکیش). |
|
شاپرک (Shaparak) |
شبکه ملی پرداخت کشور که تمام تراکنشهای آنلاین از طریق آن انجام و کنترل میشود. |
|
API |
رابط نرمافزاری برای اتصال خودکار سایت یا اپلیکیشن به درگاه پرداخت. |
|
Token |
کد رمزگذاریشدهای که بهجای اطلاعات واقعی کارت برای افزایش امنیت استفاده میشود. |
|
تراکنش (Transaction) |
هر پرداخت یا انتقال وجه از زمان ورود اطلاعات کارت تا تأیید یا خطا. |
|
کد پیگیری (Tracking Code) |
عدد منحصربهفردی برای شناسایی و پیگیری هر تراکنش. |
|
کد خطا (Error Code) |
پیامی که دلیل شکست پرداخت را مشخص میکند (مثلاً رمز اشتباه، انصراف کاربر). |
| پروتکل امنیتی |
سیستم رمزنگاری اطلاعات بین کاربر و سرور برای جلوگیری از سرقت دادهها (https://). |
|
رمز دوم / رمز پویا (Dynamic Password) |
رمزی یکبار مصرف که برای تأیید نهایی پرداخت اینترنتی ارسال میشود. |
|
احراز هویت (Verification) |
بررسی و تأیید اطلاعات کاربر برای جلوگیری از سوءاستفاده یا پولشویی. |
|
Dashboard (پنل مدیریتی) |
محیط کاربری که آمار تراکنشها، تسویهحسابها و گزارشها در آن نمایش داده میشود. |
|
کارمزد (Commission) |
درصدی از مبلغ هر تراکنش که به عنوان هزینه خدمات درگاه کسر میشود. |
|
تسویهحساب (Settlement) |
فرایند واریز مبالغ پرداختشده از درگاه به حساب بانکی فروشنده. |
|
Settlement Delay (تأخیر در تسویه) |
فاصله زمانی بین انجام تراکنش تا واریز وجه نهایی به حساب. |
|
سقف تراکنش (Transaction Limit) |
حداکثر مبلغ مجاز برای هر پرداخت یا مجموع روزانه. |
|
Refund (بازپرداخت) |
بازگرداندن مبلغ پرداختشده به مشتری در صورت لغو یا خطای خرید. |
|
Chargeback (بازگشت وجه بانکی) |
زمانی که بانک مبلغ پرداختشده را به درخواست مشتری بازمیگرداند. |
|
Webhook |
ابزاری که پس از انجام تراکنش، وضعیت پرداخت را بهصورت خودکار به سایت یا سرور شما اطلاع میدهد. |
|
Payment Link (لینک پرداخت) |
لینکی اختصاصی برای دریافت وجه بدون نیاز به وبسایت؛ مناسب فروش از طریق شبکههای اجتماعی. |
|
درگاه اختصاصی (Dedicated Gateway) |
درگاهی با ظاهر و برند اختصاصی فروشگاه برای افزایش اعتماد مشتری. |
|
درگاه اشتراکی (Shared Gateway) |
درگاهی که چند فروشگاه از آن بهصورت مشترک استفاده میکنند. |
|
OTP (One-Time Password) |
رمز یکبار مصرف برای ورود یا تأیید پرداخت. |
|
Callback URL (آدرس بازگشت) |
آدرسی در سایت شما که پس از پرداخت، اطلاعات تراکنش به آن ارسال میشود. |
|
Merchant ID (شناسه پذیرنده) |
کد اختصاصی که درگاه برای شناسایی فروشگاه شما صادر میکند. |
|
Terminal ID (شناسه ترمینال) |
شناسهی دستگاه یا مسیر اختصاصی هر پذیرنده در سیستم پرداخت. |
|
Settlement Report (گزارش تسویه) |
فهرست پرداختهایی که در یک بازه زمانی مشخص واریز شدهاند. |
| Payment Verification (تأیید پرداخت) |
مرحلهای که در آن سرور شما از درگاه میپرسد آیا تراکنش موفق بوده است یا خیر. |
|
Anti-Fraud System (سیستم ضد تقلب) |
سامانهای برای شناسایی تراکنشهای مشکوک و جلوگیری از سوءاستفاده. |
|
Redirect Page (صفحه هدایت پرداخت) |
صفحهای که کاربر پس از کلیک روی “پرداخت” به آن منتقل میشود. |
| Checkout (تسویه نهایی خرید) |
مرحلهای در فروشگاه آنلاین که پرداخت انجام میشود. |
|
Payment Method (روش پرداخت) |
نوع پرداخت (کارتبهکارت، درگاه بانکی، کیف پول و غیره). |
|
Payout (واریز وجه) |
عملیاتی که طی آن وجوه حاصل از فروش به حساب پذیرنده منتقل میشود. |
|
Reconciliation (تطبیق تراکنش) |
بررسی انطباق بین تراکنشهای انجامشده و مبالغ واریزشده. |
|
Multi-Bank Gateway (درگاه چندبانکی) |
درگاهی که به چند PSP متصل است و پرداخت را از سریعترین مسیر انجام میدهد. |
اگر کسبوکار کوچکی دارید یا فعالیت شما در بستر شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام و تلگرام انجام میشود، انتخاب درگاهی که فرایند ثبتنام ساده، فعالسازی سریع، امکان ایجاد لینک پرداخت و تسویه آنی دارد، بهترین گزینه است.
چنین درگاههایی باعث میشوند بدون نیاز به سایت یا دانش فنی، پرداختهای مشتریان خود را بهصورت امن و منظم مدیریت کنید.
در مقابل، اگر صاحب یک فروشگاه اینترنتی هستید که تراکنشهای روزانهی بالایی دارد، بهتر است درگاهی را انتخاب کنید که گزارشگیری مالی دقیق، پنل مدیریتی حرفهای، امنیت چندلایه و پشتیبانی 24 ساعته ارائه دهد.
این ویژگیها نهتنها مدیریت پولی را سادهتر میکنند، بلکه در زمان بروز خطا یا تراکنش ناموفق، از ایجاد نارضایتی مشتری جلوگیری خواهند کرد.