رفتار سهامداران در شرایط جنگ باید چگونه باشد؟

در روزهای بحرانی، مخصوصاً هنگام بروز درگیری‌های نظامی، بازارهای مالی نخستین قربانیان آشفتگی سیاسی و ژئوپلیتیکی هستند. بازار بورس به‌عنوان نبض اقتصادی کشورها، به سرعت نسبت به اخبار، شایعات و تحولات سیاسی واکنش نشان می‌دهد. اما در چنین شرایطی چه باید کرد؟ آیا باید سهام خود را بفروشیم و از بازار خارج شویم؟ یا وقت آن رسیده که با نگاهی بلندمدت، فرصت‌های پنهان را شکار کنیم؟ در این مطلب از رده، به زبان ساده و کاربردی بررسی می‌کنیم که رفتار سهامداران در شرایط جنگ چگونه باید باشد تا کمترین آسیب را متحمل شوند.

تأثیر جنگ بر بورس

جنگ‌ها، چه در سطح منطقه‌ای و چه جهانی، اثرات گسترده‌ای بر اقتصاد و بازارهای مالی دارند. این تأثیرات می‌توانند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم باشند:

1) جنگ‌ها معمولاً با افزایش عدم اطمینان همراه هستند. این نااطمینانی می‌تواند به کاهش سرمایه‌گذاری، کاهش تولید و اختلال در زنجیره تأمین منجر شود.

2) درگیری‌های نظامی می‌توانند ارزش پول ملی را تحت تأثیر قرار دهند، که به نوبه خود بر شرکت‌های وارداتی و صادراتی اثر می‌گذارد.

3) جنگ‌ها می‌توانند قیمت مواد خام مانند نفت، گاز و فلزات را افزایش دهند، که بر صنایع مختلف تأثیر می‌گذارد.

4) دولت‌ها ممکن است در زمان جنگ سیاست‌های مالی و پولی جدیدی اعمال کنند، مانند افزایش مالیات‌ها یا تغییر نرخ بهره، که بر بازار بورس اثر می‌گذارد.

5) ترس و وحشت عمومی در زمان جنگ می‌تواند به فروش هیجانی سهام و افت شدید بازار منجر شود.

درک این عوامل به سهامداران کمک می‌کند تا با دیدی بازتر به تحلیل شرایط بازار بپردازند و از تصمیم‌گیری‌های احساسی پرهیز کنند.

نکات کلیدی برای سهامداران در روزهای جنگی

سهامداران در روزهای جنگی باید نکات زیر را بیش از پیش مدنظر قرار بدهند:

ابتدا آرامش خود را حفظ کنید

اولین و مهم‌ترین نکته در زمان وقوع بحران‌های جنگی یا تنش‌های نظامی، حفظ آرامش و پرهیز از تصمیم‌گیری‌های هیجانی است. بازار بورس در روزهای جنگی ممکن است با نوسانات شدید و حتی ریزش‌های ناگهانی مواجه شود، اما تجربه نشان داده که بسیاری از این واکنش‌ها کوتاه‌مدت هستند.

در مواقع بحرانی، ترس عمومی باعث فروش گسترده و افت قیمت‌ها می‌شود؛ اما این واکنش بیشتر از آن‌که اقتصادی باشد، روانی است. اگر شما هم تحت تأثیر این فضای ترس‌زا تصمیم به فروش سهام خود بگیرید، ممکن است در کف قیمتی از بازار خارج شوید و فرصت رشد بعدی را از دست بدهید.

نکته: در روزهای بحرانی، اولین واکنش سرمایه‌گذاران حرفه‌ای «عدم واکنش» است. آن‌ها قبل از هر اقدامی، بازار را دقیق تحلیل می‌کنند و از تصمیمات هیجانی پرهیز می‌کنند.

افق زمانی سرمایه‌گذاری خود را مرور کنید

در زمان بروز بحران، مهم است که مجدد به اهداف و افق زمانی سرمایه‌گذاری خود نگاه کنید. اگر هدف شما سرمایه‌گذاری بلندمدت بوده است، نباید تحت تأثیر نوسانات کوتاه‌مدت از بازار خارج شوید. تاریخ نشان داده که بازارهای بورس پس از هر بحران یا جنگی، دوباره به مسیر رشد بازگشته‌اند.

برای مثال، پس از جنگ‌های خلیج‌فارس، حمله آمریکا به افغانستان یا درگیری‌های خاورمیانه، بسیاری از بازارها در ابتدا سقوط کردند، اما پس از مدتی به سطوح قبل بازگشتند و حتی رشدهای جدیدی را تجربه کردند.

درس مهم: اگر افق زمانی سرمایه‌گذاری شما ۳ تا ۵ ساله است، نباید تحت تأثیر وقایع کوتاه‌مدت، دارایی‌های خود را نقد کنید.

سبد سهام خود را بررسی و متنوع کنید

روزهای بحرانی، زمانی مناسب برای بازنگری در پرتفوی سرمایه‌گذاری است. اگر تمام سرمایه‌تان را در سهام شرکت‌های پرریسک یا صنایع وابسته به صادرات و واردات گذاشته‌اید، بهتر است ترکیب سبد خود را متعادل‌تر کنید. نکات زیر برای تنوع‌بخشی در دوران بحران مناسب است:

• سهمی از دارایی خود را به صنایع دفاعی، غذایی یا بهداشتی اختصاص دهید.
• شرکت‌هایی با درآمد ریالی و هزینه دلاری را با دقت بیشتری بررسی کنید.
• از سرمایه‌گذاری در سهم‌هایی با بدهی بالا و تراز مالی ضعیف پرهیز کنید.
• شرکت‌هایی با سود نقدی بالا و جریان وجوه نقد پایدار، در اولویت باشند.

نقدینگی خود را مدیریت کنید

در روزهای تنش و نااطمینانی، نقدینگی ارزشمندتر از همیشه است. اگر تمام سرمایه شما درگیر بازار باشد و بحران تشدید شود، ممکن است برای مدتی امکان خروج یا خرید در کف قیمتی را از دست بدهید. به چند توصیه زیر عمل کنید:

• حداقل ۲۰ تا ۳۰ درصد از سرمایه خود را به‌صورت نقد نگه دارید.
• از خریدهای تمام‌سرمایه‌ای و سنگین خودداری کنید.
• با استراتژی خرید پله‌ای وارد بازار شوید.

یادآوری: نقدینگی مانند اکسیژن در بازارهای پرنوسان است؛ در شرایط سخت، تنها کسانی زنده می‌مانند که ذخیره کافی داشته باشند.

تحلیل تکنیکال و بنیادی را هم‌زمان به‌کار بگیرید

در روزهای جنگی، تحلیل تکنیکال (بررسی نمودارها و روند قیمت‌ها) و تحلیل بنیادی (بررسی وضعیت مالی و اقتصادی شرکت‌ها) هر دو به کمک سرمایه‌گذار می‌آیند. استفاده هم‌زمان از این دو ابزار، می‌تواند دید دقیق‌تری برای خرید یا فروش فراهم کند.

از اخبار و شایعات دوری کنید

بسیاری از زیان‌های سنگین در بازار سرمایه ناشی از پیروی کورکورانه از اخبار یا شایعات فضای مجازی است. در روزهای جنگی، موج اخبار جعلی و تحلیل‌های غیرکارشناسی به‌شدت افزایش می‌یابد. برخی از منابع خبری معتبر عبارتند از:

• سایت کدال برای اطلاعیه‌های شرکت‌ها (راهنمای گام به گام استفاده از سایت کدال)
• اطلاع‌رسانی رسمی سازمان بورس
• خبرگزاری‌های اقتصادی معتبر

هشدار: تحلیل‌های تلگرامی، کانال‌های ناشناس و پیام‌هایی با لحن ترسناک معمولاً با هدف القای ترس و خرید ارزان انجام می‌شوند.

از ابزارهای پوشش ریسک استفاده کنید

اگر در بازار اختیار معامله (آپشن)، صندوق‌های طلا یا صندوق‌های درآمد ثابت فعالیت دارید، می‌توانید در زمان جنگ از این ابزارها برای پوشش ریسک یا هج کردن استفاده کنید.

توصیه: حتی اگر دانش بالایی از ابزارهای مشتقه ندارید، سرمایه‌گذاری بخشی از دارایی در صندوق‌های طلا می‌تواند پوشش مناسبی در برابر ریسک ارز و بحران سیاسی باشد.

فرصت‌ها را شکار کنید

بحران‌ها همیشه با خودشان فرصت می‌آورند. در روزهای بحرانی، بسیاری از سهام با افت قیمتی شدید مواجه می‌شوند و به سطوح جذابی برای خرید می‌رسند. سرمایه‌گذار حرفه‌ای کسی است که در زمان ترس بازار، اقدام به خرید می‌کند.

ناتان مایر روتشیلد، کارآفرین، بانکدار و بازرگان بریتانیایی، می‌گوید: «زمانی که خون در خیابان‌ها جاری است، وقت خرید است». اما این جمله به شرطی صحیح است که خرید شما بر اساس تحلیل و مدیریت ریسک باشد، نه صرفاً براساس شجاعت بی‌محابا.

از مشاوران مالی کمک بگیرید

اگر تجربه یا دانش کافی برای تحلیل شرایط بحرانی ندارید، بهتر است با یک مشاور مالی مطمئن مشورت کنید. در شرایط حساس، تصمیم‌گیری درست می‌تواند تفاوت بزرگی در آینده مالی شما ایجاد کند. مشاوران حرفه‌ای می‌توانند:

• ریسک سبد شما را ارزیابی کنند.
• استراتژی سرمایه‌گذاری متناسب با شرایط بحرانی طراحی کنند.
• توصیه‌هایی بر پایه داده و تحلیل ارائه دهند.

نگاه حرفه‌ای داشته باشید

در نهایت، سرمایه‌گذار موفق کسی است که بازار را مانند یک فرایند بلندمدت نگاه می‌کند، نه میدان شرط‌بندی یا قمار. جنگ‌ها و بحران‌ها بخش اجتناب‌ناپذیر دنیای امروز هستند. آنچه اهمیت دارد، واکنش صحیح به وقایع است، نه خود وقایع.

نتیجه‌گیری: در روزهای جنگی، آن‌چه شما را از زیان مصون می‌دارد، دانش، انضباط، آرامش و استراتژی است. نه فرار، نه ترس و نه شایعه.

نکته آخر

بازار بورس همیشه با فراز و فرودهایی همراه است، اما بحران‌های ژئوپلیتیکی مانند جنگ و تنش‌های نظامی از چالش‌برانگیزترین مراحل این مسیر هستند. در چنین شرایطی، رفتار سهامداران در شرایط جنگ می‌تواند از یک تهدید، یک فرصت خلق کند. اگر سهامدار بورسی هستید، بدانید که در روزهای جنگی نیز می‌توان موفق بود، اگر عجله نکنید، تحلیل داشته باشید و نگاه‌تان بلندمدت باشد.