از کجا وام دانش بنیان بگیریم؟ راهنمای کامل دریافت تسهیلات برای شرکت‌های نوآور

در سال‌های اخیر، توسعه اقتصاد دانش‌بنیان به یکی از اولویت‌های اصلی کشور تبدیل شده است. دولت و نهادهای مختلف با ارائه تسهیلات و حمایت‌های ویژه، سعی دارند تا شرکت‌های دانش‌بنیان را در مسیر رشد و تجاری‌سازی ایده‌ها یاری کنند. اما یکی از مهم‌ترین سؤالاتی که برای کارآفرینان و صاحبان استارتاپ‌ها پیش می‌آید، این است که از کجا وام دانش بنیان بگیریم؟ این مطلب از رده، راهنمای جامع و مرحله‌به‌مرحله‌ای است برای دریافت این نوع تسهیلات.

وام دانش بنیان چیست؟

وام دانش بنیان نوعی تسهیلات مالی است که به شرکت‌هایی با فعالیت‌های فناورانه و نوآورانه اختصاص می‌یابد. این وام‌ها معمولاً با شرایط ویژه‌ای همچون سود کم، تنفس بازپرداخت، یا حتی وام‌های بدون بهره ارائه می‌شوند. هدف اصلی این وام‌ها، حمایت از توسعه فناوری، تجاری‌سازی محصولات نوآورانه و افزایش بهره‌وری در اقتصاد دانش‌محور است.

چه شرکت‌هایی مشمول دریافت وام دانش بنیان می‌شوند؟

برای این که بتوانید از تسهیلات دانش‌بنیان استفاده کنید، ابتدا باید شرکت شما در فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری قرار داشته باشد. این شرکت‌ها باید دارای ویژگی‌هایی از جمله موارد زیر باشند:

• فعالیت فناورانه و نوآورانه در حوزه مشخص
• داشتن محصول یا خدمت با ارزش افزوده بالا و قابل تجاری‌سازی
• برخورداری از تیم فنی یا علمی متخصص
• داشتن سوابق اجرایی مرتبط با نوآوری یا فناوری

نکته: اگر هنوز شرکت شما دانش‌بنیان نیست، باید از طریق سامانه daneshbonyan.isti.ir برای ثبت‌نام و ارزیابی اقدام کنید.

کدام نهادها وام دانش بنیان می‌دهند؟

در حال حاضر چند نهاد اصلی و مهم در ایران به شرکت‌های دانش‌بنیان وام و تسهیلات ارائه می‌دهند. در ادامه با هر یک آشنا می‌شویم.

صندوق نوآوری و شکوفایی

صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری مهم‌ترین نهاد تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان است. این صندوق انواع مختلفی از وام‌ها و تسهیلات را ارائه می‌دهد، از جمله:

• وام سرمایه در گردش
• تسهیلات خرید تجهیزات و مواد اولیه
• وام تحقیق و توسعه (R&D)
• لیزینگ تجهیزات
• ضمانت‌نامه بانکی برای شرکت در مناقصات
• تسهیلات صادراتی برای ورود به بازارهای بین‌المللی

نکته: برای دریافت وام از صندوق نوآوری و شکوفایی باید از طریق سامانه غزال به آدرس ghazal.inif.ir ثبت‌نام کرده و طرح خود را بارگذاری کنید.

بانک‌ها و مؤسسات اعتباری طرف قرارداد

صندوق نوآوری و شکوفایی با برخی بانک‌ها تفاهم‌نامه دارد تا تسهیلات با نرخ ترجیحی در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهند. از جمله بانک‌هایی که با این صندوق همکاری دارند:

• بانک ملی ایران
• بانک تجارت
• بانک آینده
• بانک گردشگری
• بانک رسالت (وام دانش بنیان بانک رسالت)

این بانک‌ها با توجه به نوع فعالیت و رتبه‌بندی شرکت دانش‌بنیان، تسهیلات اعطایی را تعیین می‌کنند.

۵ گام اصلی برای دریافت وام دانش بنیان

فرآیند دریافت وام دانش بنیان دارای مراحل مشخص و ساختاریافته‌ای است که با رعایت آن‌ها، شرکت‌ها می‌توانند از منابع حمایتی بهره‌مند شوند. در ادامه، مراحل کلیدی این فرآیند به‌صورت گام‌به‌گام ارائه شده است:

گام اول: دریافت تأییدیه دانش‌بنیان

نخستین مرحله، اخذ گواهی شرکت‌های دانش‌بنیان از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری است. برای این منظور، شرکت‌ها می‌بایست از طریق سامانه daneshbonyan.isti.ir اقدام نموده و مدارک مربوط به ساختار حقوقی، محصولات فناورانه و مستندات فنی خود را بارگذاری کنند.

توجه: تنها شرکت‌های دارای این گواهی مجاز به بهره‌برداری از تسهیلات دانش‌بنیان هستند.

گام دوم: ثبت‌نام در سامانه تسهیلات

پس از تأیید وضعیت دانش‌بنیان، شرکت متقاضی باید در سامانه غزال متعلق به صندوق نوآوری و شکوفایی، به نشانی ghazal.inif.ir ثبت‌نام کرده و اطلاعات پایه خود را درج نماید.

گام سوم: انتخاب نوع تسهیلات و ثبت طرح

در این مرحله، شرکت می‌تواند نوع تسهیلات موردنظر خود (از جمله سرمایه در گردش، تحقیق و توسعه، خرید تجهیزات، صادرات و…) را انتخاب نموده و طرح توجیهی، گزارش‌های مالی و سایر مستندات مورد نیاز را در سامانه بارگذاری نماید. تدوین دقیق و مستند طرح، نقش بسزایی در تسریع روند بررسی دارد.

گام چهارم: ارزیابی کارشناسی

در این گام، پرونده تسهیلاتی توسط کارشناسان فنی و مالی ارزیابی می‌گردد. ممکن است از شرکت خواسته شود اصلاحاتی در مدارک اعمال کند یا در جلسه ارائه طرح حضور یابد. این مرحله به‌طور متوسط چند هفته زمان خواهد برد.

گام پنجم: انعقاد قرارداد و پرداخت تسهیلات

در صورت تأیید نهایی، فرآیند عقد قرارداد آغاز می‌شود. بسته به نوع تسهیلات، ممکن است ارائه تضامین (از جمله چک، سفته یا قرارداد سه‌جانبه) مورد نیاز باشد. پس از امضای قرارداد، مبالغ تسهیلات به‌صورت مرحله‌ای به حساب شرکت واریز خواهد شد.

پارک‌های علم و فناوری

پارک‌های علم و فناوری نیز به‌عنوان مراکز حمایتی، معمولاً منابعی برای اعطای وام‌های کوچک و حمایت‌های مالی دارند. اگر شرکت شما در یکی از این پارک‌ها مستقر باشد، می‌توانید از تسهیلات زیر استفاده کنید:

• وام‌های راه‌اندازی اولیه (Seed Money)
• اجاره‌ بهای تخفیفی فضاهای کاری
• کمک‌هزینه ثبت اختراع، حضور در نمایشگاه‌ها و تبلیغات
• خدمات مشاوره‌ای و حقوقی رایگان یا با تخفیف

نکته: پارک‌های علم و فناوری اغلب نیاز به استقرار فیزیکی شرکت در محل پارک دارند.

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

اگرچه معاونت علمی خود به‌طور مستقیم وام نمی‌دهد، اما بسیاری از تسهیلات و سیاست‌های حمایتی از طریق این نهاد هدایت می‌شوند. همچنین این معاونت در پروژه‌هایی مثل صادرات دانش‌بنیان، حمایت از استارتاپ‌ها یا توسعه فناوری‌های پیشرفته نقش کلیدی دارد.

بنیاد ملی نخبگان

اگر اعضای اصلی تیم شما شامل نخبگان یا اعضای بنیاد ملی نخبگان باشند، می‌توانید از تسهیلات ویژه این بنیاد نیز بهره‌مند شوید. این شامل:

• وام راه‌اندازی کسب‌وکار
• کمک‌هزینه زندگی و مسکن برای تیم‌های علمی
• پشتیبانی‌های حقوقی و اداری

مدارک لازم برای دریافت وام دانش بنیان

بسته به نوع تسهیلات و نهادی که قصد دریافت وام از آن را دارید، مدارک ممکن است کمی متفاوت باشد. اما به‌طور کلی موارد زیر ضروری هستند:

• اساسنامه شرکت
• گواهی دانش‌بنیان بودن شرکت
• طرح تجاری یا بیزینس پلن
• اظهارنامه مالیاتی و صورت‌های مالی شرکت
• مستندات فنی یا اختراعات مرتبط
• پروفایل اعضای تیم و رزومه تخصصی آن‌ها

سقف وام دانش‌بنیان چقدر است؟

سقف تسهیلات قابل ارائه به شرکت‌های دانش‌بنیان، بسته به نوع تسهیلات، سطح فناوری، رتبه دانش‌بنیان شرکت و توان مالی آن متفاوت است. صندوق نوآوری و شکوفایی به‌عنوان اصلی‌ترین نهاد تأمین‌کننده وام‌های دانش‌بنیان، تسهیلات خود را در قالب‌های متنوعی ارائه می‌دهد. در ادامه، حدود سقف هر نوع از این تسهیلات به‌صورت تقریبی ذکر شده است:

نکته: سقف دقیق وام بسته به شرایط شرکت، میزان درخواست، نحوه بازپرداخت، و سطح دانش‌بنیان بودن متغیر است و پس از ارزیابی توسط کارشناسان تعیین می‌شود.

مقایسه تسهیلات دانش بنیان با وام‌های معمول بانکی

بسیاری از شرکت‌ها در ابتدا نمی‌دانند که گرفتن وام دانش بنیان چه تفاوتی با وام‌های بانکی رایج دارد. در جدول زیر مهم‌ترین تفاوت‌های این دو نوع تسهیلات آورده شده است:

نکات مهم در دریافت وام دانش بنیان

1) طرح خود را به‌روز و قابل دفاع ارائه دهید: طرح‌هایی که قابلیت اجرا و درآمدزایی بالایی دارند، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند. استفاده از نمودارهای مالی، پیش‌بینی بازار و برآورد هزینه‌ها در این مرحله حیاتی است.

2) به نهاد مناسب مراجعه کنید: ممکن است برخی تسهیلات متناسب با نیاز شما نباشند. مثلاً اگر دنبال خرید تجهیزات آزمایشگاهی هستید، بهتر است به سراغ لیزینگ تجهیزات صندوق نوآوری بروید.

3) رتبه‌بندی شرکت دانش‌بنیان اهمیت دارد: شرکت‌های دانش‌بنیان به سه نوع نوع ۱، ۲ و ۳ تقسیم می‌شوند. شرکت‌های نوع ۱ بیشترین شانس دریافت تسهیلات بزرگ را دارند.

4) صبوری و پیگیری: فرایند دریافت وام ممکن است چند ماه طول بکشد. پیگیری مستمر، به‌روزرسانی مدارک، و ارتباط با کارشناسان مربوطه بسیار حیاتی است.

کلام آخر

اگر شما صاحب یک شرکت نوآور یا فناور هستید، دریافت وام دانش بنیان می‌تواند گامی بزرگ در مسیر توسعه کسب‌وکارتان باشد. ابتدا مطمئن شوید که شرکت شما در فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دارد، سپس از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی یا دیگر نهادهای حمایتی اقدام به دریافت تسهیلات کنید. انتخاب مسیر درست، ارائه طرح قابل دفاع و پیگیری مستمر، رمز موفقیت در این مسیر است.