نرخ کارمزد وام قرض‌ الحسنه چگونه محاسبه می‌شود؟

وام قرض‌الحسنه یکی از انواع تسهیلات بانکی است که برای حمایت از افراد نیازمند به‌ویژه در زمینه‌های ضروری مانند درمان، تحصیل، ازدواج و تأمین مسکن ارائه می‌شود. در این مقاله از “رده”، به تحلیل و بررسی معیارهای تأثیرگذار در محاسبه وام و نرخ کارمزد وام قرض الحسنه ، نحوه محاسبه قسط‌ها، و نحوه ارزیابی شرایط وام می‌پردازیم تا مخاطب با آگاهی کامل از جزئیات این وام‌ها، تصمیم‌گیری درست‌تری انجام دهد.ددر نهایت این پرسش مطرح می‌شود که آیا وام‌های با سود صفر و کارمزد 4 درصد، حقیقتاً اینگونه برای ما تمام شده و به نفع ماست؟

معیارهای تأثیرگذار در محاسبه وام قرض‌الحسنه

برای محاسبه دقیق وام قرض‌الحسنه، چندین معیار اساسی وجود دارند که هرکدام به‌طور مستقیم بر میزان قسط ماهیانه و شرایط بازپرداخت وام تأثیر می‌گذارند. این معیارها عبارتند از:

مبلغ وام قرض الحسنه

مبلغ وام اصلی اولین و مهم‌ترین فاکتور در محاسبه است. مبلغ وام همان مقدار پولی است که شما از بانک دریافت می‌کنید و در حقیقت پایه محاسبات است.

تأثیر: هرچه مبلغ وام بیشتر باشد، مبلغ اقساط ماهیانه نیز بیشتر خواهد بود. این عامل مستقیماً بر میزان بازپرداخت وام تأثیرگذار است.

نرخ کارمزد تسهیلات قرض‌الحسنه

در وام‌های قرض‌الحسنه، به‌جای بهره معمولی، یک کارمزد به‌عنوان هزینه خدمات بانک تعیین می‌شود. این نرخ معمولاً به‌صورت درصدی از مبلغ وام است که به کل مبلغ وام اضافه می‌شود.

تأثیر: نرخ کارمزد مستقیماً بر مبلغ کل پرداختی و مجموع اقساط تأثیر دارد. حتی نرخ‌های کارمزد پایین نیز می‌توانند در مجموع پرداختی نهایی تأثیر قابل توجهی داشته باشند.

مدت زمان بازپرداخت وام قرض الحسنه

مدت زمان بازپرداخت نشان‌دهنده تعداد ماه‌های پرداخت قسط است. این مدت می‌تواند از 12 ماه تا 60 ماه (یا بیشتر) باشد.

تأثیر: هرچه مدت زمان بازپرداخت بیشتر باشد، مبلغ اقساط ماهیانه کاهش پیدا می‌کند، اما در عوض مجموع پرداختی در طول زمان بیشتر می‌شود. بنابراین، باید بین مدت زمان کوتاه‌تر و بلندتر تعادل برقرار کرد.

تعداد اقساط وام قرض الحسنه

تعداد اقساط معمولاً مطابق با مدت زمان بازپرداخت است. برای مثال، اگر مدت زمان بازپرداخت 5 سال باشد، تعداد اقساط برابر با 60 ماه خواهد بود.

تأثیر: افزایش تعداد اقساط باعث کاهش مبلغ قسط ماهیانه می‌شود، اما مجموع پرداختی به‌طور کلی بیشتر خواهد شد.

جدول نرخ کارمزد خدمات بانکی

محاسبه واقعی یک وام قرض‌الحسنه

فرض کنیم یک وام قرض‌الحسنه با شرایط زیر برای ما مهیا است:

• مبلغ وام: 100،000،000 تومان
• نرخ کارمزد: 4 ٪
• مدت بازپرداخت: 5 سال = 60 ماه

مرحله اول محاسبه: تعیین تعداد «ماهِ اصل» و «ماهِ کارمزد»

• هر سال 12 ماه دارد: پس 1 ماه کارمزد ماه + 11 بازپرداخت اصل.
• در 60 ماه، تعداد سال‌ها: 5 ماه کارمزد و 55 ماهِ اصل.

مرحله دوم محاسبه:  قسط اصلِ مساوی در ماه‌های «اصل»

• تعداد ماه‌های اصل : 55 = 5 – 60
• اصلِ ماهانه (ثابت در ماه‌های اصل) : 1.818.181 = 55  ÷  100.000.000
• در عمل بانک تا تومان گرد می‌کند؛ ممکن است آخرین قسط چند تومان اصلاحی بخورد.

مرحله سوم محاسبه: کارمزدِ ابتدای هر سال (بر مبنای مانده بدهی)

مانده در ابتدای هر سال، پس از 11 قسطِ اصلِ سال قبل کم می‌شود. در این مثال چون  1.818.181× 11 ، مانده هر سال دقیقاً 20 میلیون کم می‌شود:

• این کارمزدها در ماه‌های 1، 13، 25، 37 و 49 وصول می‌شود و در باقیمانده‌های همان سال فقط اصل ثابت 1,818,182 تومان پرداخت می‌کنید.

مرحله چهارم محاسبه: جمع‌بندی مبالغ پرداختی

• جمع کلِ اصلِ بازپرداخت‌شده: 100.000.000 تومان
• جمع کلِ کارمزدهای سالانه: 4,000,000 + 3,200,000 + 2,400,000 + 1,600,000 + 800,000 برابر است با: 12.000.000 تومان
• جمع کل پرداختی طی 60 ماه: 112,000,000 تومان

 برای دید شفاف‌تر خلاصه کنیم:

• ماه 1: فقط کارمزد سال اول = 4.000.000 تومان
• ماه‌های 2 تا 12 (11 ماه): فقط اصلِ ثابت هر ماه ≈ 1.818.181
• ماه 13: کارمزد سال دوم = 3.200.000 تومان
• الگو برای سال‌های بعد تکرار می‌شود…

وام ازدواج

دقت شود:

•  اقساط یکنواخت نیستند: در ماه‌های کارمزد، مبلغ پرداختی بالاتر و متفاوت است.
•  کسورات جانبی (تمبر، بیمه، کارمزد پرونده و…) ممکن است در بانک شما وجود داشته باشد و جداگانه کسر شود.

تحلیل شرایط وام قرض‌الحسنه؛ به نفع ماست یا خیر؟

برای پاسخ به این پرسش که «آیا گرفتن وام قرض‌الحسنه به‌صرفه است یا نه»، باید هم شروط بانک‌ها برای پرداخت وام و هم شرایط اقتصادی کشور را در نظر گرفت. عوامل زیادی می‌توانند اثرگذار باشند، اما سه متغیر اصلی بیشترین نقش را دارند:

شرط نگهداشت پول در حساب (امتیاز یا رسوب)

معمولاً برای دریافت وام‌های قرض‌الحسنه با کارمزد 2 یا 4 درصد، بانک‌ها شرط می‌گذارند که مشتری مبلغی را برای چند ماه در حساب نگه دارد. برخی بانک‌ها این را «امتیاز وام» و برخی دیگر «رسوب» می‌نامند.

• نوع حساب معمولاً قرض‌الحسنه است و هیچ سودی به آن تعلق نمی‌گیرد. یعنی شما پولی را به اجبار در حسابی بدون بازده می‌خوابانید.

این پولی که چند ماه بلوکه می‌شود، در ظاهر دست‌نخورده باقی می‌ماند. اما در واقع، به خاطر تورم، ارزشش کم می‌شود. اگر همین پول در دست شما بود، می‌توانستید با آن چیزی بخرید یا سرمایه‌گذاری کنید. پس این شرط بانک یک «هزینه پنهان» برای شماست.

تورم

تورم مهم‌ترین عامل است و باید از دو دیدگاه بررسی شود:

• دیدگاه متقاضی وام: شما بخشی از پولتان را چند ماه بدون سود در حساب می‌گذارید. در این مدت تورم ارزشش را پایین می‌آورد. علاوه بر آن، وامی که بعد از 3 ماه می‌گیرید، به خاطر افزایش قیمت‌ها قدرت خریدش کمتر از چیزی است که روی کاغذ نوشته شده.
• دیدگاه بانک: بانک وامی به شما می‌دهد که قرار است طی چند سال پس بدهید. با توجه به تورم، اقساطی که شما در آینده می‌پردازید ارزش واقعی کمتری برای بانک دارد. یعنی بانک پولی می‌گیرد که ارزش خریدش کمتر از روز پرداخت وام است.

وام قرض‌ الحسنه در تورم بالا به نفع وام‌گیرنده است. چرا؟ چون شما وام را همین امروز می‌گیرید، ولی اقساطش را با پول آینده (که ارزشش کمتر است) می‌پردازید. برای همین است که در جامعه همه دنبال وام قرض‌الحسنه هستند.

کارمزد

وام قرض‌الحسنه بهره (سود تسهیلاتی) ندارد، اما بانک برای پوشش هزینه‌های اداری یک کارمزد 2 تا 4 درصدی می‌گیرد.
در مقایسه با نرخ‌های بهره بانکی یا سود تسهیلات دیگر، این کارمزد بسیار ناچیز است. بنابراین بخش کارمزد، فشار زیادی به وام‌گیرنده وارد نمی‌کند.

تحلیل کلی در مورد دریافت وام قرض الحسنه

• در کوتاه‌مدت: شما هزینه پنهان دارید. (خواب پول بدون سود + کاهش ارزش وام تا زمان دریافت).
• در بلندمدت: به دلیل کارمزد پایین و تورم بالا، بازپرداخت اقساط بسیار سبک‌تر می‌شود و عملاً شما با پول بی‌ارزش‌تر آینده، وام امروز را تسویه می‌کنید.

در نتیجه گرفتن وام قرض الحسنه با وجود هزینه‌های پنهان، در شرایط اقتصادی و تورمی ایران کاملا به‌صرفه و سودمند است. البته هرچه سهم پول بلوکه‌شده بیشتر باشد و مدت انتظار طولانی‌تر شود، جذابیت وام کمتر خواهد شد.