مالیات مشاغل اینترنتی، فریلنسرها و دورکارها: جریمههای سنگین در راه است
سبک کار کردن در سالهای اخیر بهطور اساسی تغییر کرده است. بسیاری از افراد دیگر کارمند یک شرکت ثابت نیستند؛ از خانه کار میکنند، پروژهای دستمزد میگیرند، خدماتشان را در اینستاگرام و وبسایت میفروشند یا بهعنوان فریلنسر با چند کارفرما همکاری دارند. اما با وجود این تغییرات بزرگ، یک سؤال همچنان برای خیلیها بیپاسخ مانده است: تکلیف مالیات مشاغل اینترنتی و فریلنسرها و دورکارها چیست؟
بسیاری از فریلنسرها و فعالان اینترنتی تصور میکنند چون مغازه ندارند، دستگاه کارتخوان ندارند یا فعالیتشان رسمی نیست، مشمول مالیات نمیشوند. این در حالی است که قانون مالیاتی، به «درآمد» نگاه میکند نه به شکل ظاهری کسبوکار. بهویژه با اجرای قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مؤدیان، شفافیت مالی به یک الزام قانونی تبدیل شده و حتی کسبوکارهای کوچک و خانگی هم از نگاه سازمان امور مالیاتی پنهان نمیمانند.
در این مطلب، بدون پیچیدگیهای حقوقی و با زبان ساده توضیح میدهیم که فریلنسرها، دورکارها و صاحبان مشاغل اینترنتی دقیقاً چه تکالیفی دارند، چه کارهایی را باید انجام دهند و از چه اشتباهاتی باید پرهیز کنند. اگر میخواهید بدون ترس از جریمه، فعالیت آنلاین خود را قانونی و امن ادامه دهید، این راهنما مخصوص شماست.
آیا مشاغل اینترنتی مشمول مالیات هستند؟
پاسخ کوتاه و شفاف این است: بله، مشاغل اینترنتی هم مشمول مالیات میشوند.
در قوانین مالیاتی، تفاوتی بین کسبوکار سنتی و فعالیت آنلاین وجود ندارد. آنچه مبنای محاسبه مالیات قرار میگیرد، کسب درآمد است؛ نه محل کار، نه نوع قرارداد و نه حتی داشتن مجوز فیزیکی.
طبق قانون مالیاتهای مستقیم، هر شخص حقیقی یا حقوقی که از طریق ارائه کالا یا خدمات درآمد بهدست میآورد، مؤدی مالیاتی محسوب میشود. بنابراین اگر شما از راههایی مثل فریلنسری، فروش آنلاین، تولید محتوا، مدیریت شبکههای اجتماعی یا دورکاری برای شرکتها درآمد دارید، از نگاه قانون یک فعال اقتصادی هستید و باید تکالیف مالیاتی خود را انجام دهید.
حتی این تصور رایج که «اگر پول به حساب شخصی واریز شود، مالیات ندارد» هم درست نیست. در قوانین جدید، بهویژه با اجرای قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مؤدیان، جریانهای مالی و تراکنشهای بانکی مبنای شناسایی درآمد قرار میگیرند، نه صرفاً داشتن مغازه یا کارتخوان. به همین دلیل، درآمدهای اینترنتی حتی اگر غیررسمی به نظر برسند، میتوانند مشمول رسیدگی مالیاتی شوند.
البته مشمول مالیات بودن به معنای پرداخت حداکثری یا جریمه نیست. میزان مالیات به عواملی مثل نوع فعالیت، میزان درآمد، معافیتهای قانونی و نحوه ثبت اطلاعات بستگی دارد. اگر درآمدها شفاف و درست اعلام شوند، بسیاری از مشاغل اینترنتی میتوانند از معافیتها و نرخهای منطقی مالیاتی استفاده کنند.
در ادامه این مطلب، دقیقتر بررسی میکنیم که فریلنسرها و دورکارها دقیقاً چه تعهداتی دارند و چطور میتوانند بدون دردسر، مالیات خود را مدیریت کنند.
ثبتنام در سامانه مؤدیان؛ اولین باید مهم
اولین و مهمترین قدم برای قانونیکردن فعالیت فریلنسرها و مشاغل اینترنتی، ثبتنام در سامانه مؤدیان است. طبق قانون پایانههای فروشگاهی، تمام افرادی که درآمد شغلی دارند، چه حضوری و چه آنلاین، باید در این سامانه عضو شوند و برای خود کارپوشه مالیاتی داشته باشند.
سامانه مؤدیان در واقع بستر اصلی ارتباط شما با سازمان امور مالیاتی است. اطلاعات درآمدی، صورتحسابهای الکترونیکی و وضعیت مالیاتی شما از طریق همین سامانه ثبت و بررسی میشود. به همین دلیل، حتی اگر هنوز درآمد بالایی ندارید یا کسبوکارتان کوچک است، ثبتنام در این سامانه یک الزام قانونی محسوب میشود، نه یک انتخاب.
برخلاف تصور بسیاری از فریلنسرها، نداشتن مغازه، دفتر کار یا دستگاه کارتخوان به معنی معافیت از ثبتنام نیست. اگر بابت خدمات یا فروش خود وجهی دریافت میکنید، از نگاه قانون مؤدی هستید و باید در سامانه مؤدیان شناسایی شوید. عدم ثبتنام میتواند در آینده باعث شناسایی خودکار درآمد، مطالبه مالیات علیالرأس و حتی جریمه شود.
نکته مهم اینجاست که ثبتنام در سامانه مؤدیان الزاماً به معنی پرداخت فوری مالیات نیست؛ بلکه راهی برای شفافسازی فعالیت اقتصادی و استفاده از معافیتها و نرخهای قانونی است. هرچه زودتر این مرحله انجام شود، مدیریت مالیات سادهتر و کمریسکتر خواهد بود.
در بخشهای بعدی، به نقش حساب بانکی، صدور صورتحساب الکترونیکی و اشتباهات رایج فریلنسرها در این مسیر میپردازیم.
حساب بانکی فریلنسرها؛ مرز باریک بین شخصی و تجاری
یکی از حساسترین موضوعات مالیاتی برای فریلنسرها و مشاغل اینترنتی، حساب بانکی است. برخلاف تصور رایج، در قوانین جدید فقط داشتن کارتخوان یا درگاه پرداخت ملاک شناسایی فعالیت اقتصادی نیست؛ بلکه نوع و الگوی تراکنشهای بانکی نقش تعیینکننده دارد.
طبق قانون پایانههای فروشگاهی، هر حسابی که بهطور مستمر برای دریافت وجه بابت فروش کالا یا ارائه خدمات استفاده شود، میتواند از سوی سازمان امور مالیاتی بهعنوان حساب تجاری شناسایی شود؛ حتی اگر آن حساب به نام شخصی ثبت شده باشد. به همین دلیل، بسیاری از فریلنسرها ناخواسته و بدون اطلاع، در معرض رسیدگی مالیاتی قرار میگیرند.
بایدها:
-
برای فعالیت شغلی خود یک حساب بانکی مشخص در نظر بگیرید
-
حساب مربوط به کسبوکار را به سازمان امور مالیاتی معرفی کنید
-
جریانهای مالی کاری را شفاف و قابل ردیابی نگه دارید
نبایدها:
-
دریافت درآمد کاری از حساب شخصی خانوادگی
-
ترکیب هزینههای شخصی با درآمدهای شغلی
-
تصور اینکه «تا وقتی کارتخوان ندارم، مالیات ندارم»
نکته مهم این است که تفکیک حساب بانکی فقط به نفع سازمان امور مالیاتی نیست؛ این کار به خود فریلنسر هم کمک میکند تا درآمد واقعی، هزینهها و سود خالصش را بهتر مدیریت کند و در زمان رسیدگی مالیاتی، از اختلاف و دردسر جلوگیری شود.
در ادامه، به یکی از مهمترین الزامات جدید یعنی صدور صورتحساب الکترونیکی و نقش آن در محاسبه مالیات فریلنسرها میپردازیم.
